مقدمه
بانكداري الكترونيك
حال در عصر ارتباطات و الكترونيك، جهان تغييراتش را روزانه تجربه مي‌كند. بانكداري الكترونيك به عنوان يكي از مظاهر عصر حاضر قدمتش به بعد از جنگ جهاني دوم مي‌رسد. با ظهور كامپيوتر‌ها در سال‌هاي پس از جنگ جهاني دوم اين پديده آغاز و در سال 1960 با تولد ARPA NET كه اساس ظهور شبكه جهاني اينترنت شد ادامه يافت و تا به امروز با سرعت هرچه بيشتر به پيش مي‌رود.
با رشد روزافزون معاملات تجاري در سطح جهان و در سال‌هاي اخير ظهور پديده تجارت الكترونيك E-COMMERCE و نياز ساختاري تجارت به حضور فعال و قدرتمند بانك‌ها جهت نقل و انتقال منابع مالي، بانكداري الكترونيك نيز به عنوان بخش تفكيك‌ناپذير از تجارت الكترونيك مطرح شد. پديد آمدن دو مفهوم جديد با عنوان پول الكترونيك E-MONEY و انتقال الكترونيك منابع EFT يا Electronic funds transfer اساس شكل‌گيري بانكداري الكترونيك شد. در واقع بانكداري الكترونيك اوج استفاده از فناوري انفورماتيك و ارتباطات و اطلاعات در جهت حذف دو قيد زمان و مكان از خدمات بانكي است.تعاريف بسياري از بانكداري الكترونيك ارائه شده اما بنا به تعريف ارائه شده از موسسات مالي ايالت اينديانا بانكداري الكترونيكي (E-Banking) يا EFT استفاده آسان از ابزار الكترونيكي براي دسترسي به انواع حساب‌ها، انتقال مستقيم وجه از يك حساب به حساب ديگر به جاي پول نقد يا چك است. بانكداري الكترونيك هچنين در برگيرنده مفهوم خدمات 24ساعته بانكي در تمامي روزهاي سال (حتي تعطيل) يعني فارغ از قيد مكان و زمان تعريف شده است.
شما در اين وبلاگ با تاريخچه بانكداري الكترونيك و روشهاي مختلف پرداخت الكترونيك آشنا خواهيد شد.
تاريخچه بانكداري الكترونيك در ايران و جهان:
زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال ۱۹۱۸ میلادی برمی‌گردد، یعنی هنگامی که بانکهای فدرال رزرو امریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می‌پرداختند.
تاریخچه بانکداری الکترونیک در ایران
سابقه فعالیت‌های بانکداری الکترونیک در ایران به سال ۱۳۵۰ برمی‌گردد. در آن موقع بانک تهران با در اختیار گرفتن بین ۷ تا ۱۰ دستگاه خودپردازدر شعبه‌های خود نخستین تجربه پرداخت اتوماتیک پول را تنها در همان شعبه نصب شده بر عهده داشتند. اواخر دهه ۱۳۶۰بانک های کشور با توجه به کاربرد کامپیوتر شخصی و احساس نیاز به اتوماسیون عملیات بانکی به رایانه‌ای کردن عملیات بانکی پرداختند. طرح جامع اتوماسیون بانکی پس از مطالعه و بررسیهای گوناگون در قالب پیشنهادی برای تحولی جامع در برنامه‌ریزی فعالیت های انفورماتیکی بانکها به مسئولان شبکه بانکی ارایه شد که با مصوبه مجمع عمومی بانکها در سال ۷۲ طرح جامع اتوماسیون سیستم بانکی شکلی رسمی به خود گرفت. در همان سال بانک مرکزی، شرکت خدمات انفورماتیک را به عنوان سازمان اجرایی طرح جامع انفورماتیک سیستم بانکی تاسیس کرد. طی سال های ۷۲ و ۷۳ جرقه های ایجاد سوییچ ملی جهت بانکداری الکترونیکی زده‌شد و در همان راستا شبکه ارتباطی بین بانک ملی و فروشگا ه های شهروند ایجاد شد. در خرداد۱۳۸۱مجموعه مقررات حاکم بر مرکز شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی موسوم به شتاب به تصویب رسید. بدین سان اداره شتاب بانک مرکزی در ۱/۴/۱۳۸۱ تاسیس و با هدف فراهم کردن زیر ساخت بانکداری الکترونیکی آغاز به کار کرد. شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه های خود پرداز سه بانک رسماً متولد شد(بانکهای کشاورزی، توسعه صادرات و صادارت ایران درپایلوت اولیه این طرح حضورداشتند وبانکهای خصوصی سامان وکارآفرین نیزدرخواست کردند که درآزمایشهای اولیه شتاب حضورداشته باشند). درحال حاضربیشتربانکهای ایران بطورمستقیم طرحهای با نکداری الکترونیکی خود را پیش برده و می برند. بانک ملی با طرح سیبا، بانک تجارت با طرحSGB، بانک صادرات با طرح سپهر، بانک رفاه با طرح جاری همراه، بانک کشاورزی با طرح مهر، بانک ملت با طرح جام و بانکهای خصوصی با طرح بانکداری ۲۴ ساعته و به صورت مجزا و منفرد، با نکداری الکترونیکی را درحوزه تحت پوشش خود تجربه کرده و می کنند.
دولت الکترونیک در ایران
شورای عالی اداری در مورخ ۱۵/۴/۱۳۸۱بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت وبرنامه‌ریزی در راستای تحقق دولت الکترونیک یک مصوبه ۲۱ماده ای را تصویب نمود که مهمترین اهداف این مصوبه را می توان چنین برشمرد:
الف) دستیابی به اطلاعات دقیق وبه هنگام در بخشهای مختلف اقتصادی؛اجتماعی؛فرهنگی از طریق اتوماسیون فعالیت ها
ب) تسریع دراجرای امور وبهبود کیفیت ارائه خدمت به مردم
ج) افزایش کیفیت تصمیم گیری در سطوح مختلف
د) ارائه خدمات غیرحضوری
ه) کاهش هزینه ها؛افزایش کارایی و اثربخشی دربخش های مختلف
و) ایجاد گردش سریع وصحیح اطلاعات بین دستگاههای اجرایی
